Het gekke is dat als iets ons universeel met elkaar verbindt, het de eenzaamheid is. Iedere mens is -existentieel gezien- eenzaam, alleen komen we vaak pas tot dat besef als we ons realiseren dat niets zeker is in het bestaan, en dat de grote crisissituaties in het leven, die te maken hebben met ziekte, dood, verlies, verandering, verantwoordelijkheid en keuze, enkel en alleen door het individu gedragen kunnen worden.Verdriet kan gedeeld worden, maar toch ben je uiteindelijk alleen met je verlies en verantwoordelijkheden. Ziekte en angst voor de dood gooien het individu terug op zichzelf. Men kan de ervaring van het ziek zijn en de angst emotioneel delen met anderen, maar de ultieme ervaring van de eindigheid dwingt het individu om enkel en alleen bij zichzelf te blijven: men kan deze ervaring immers niet met een ander delen, we zijn veroordeeld tot onszelf.Vaak wordt mensen die zich eenzaam voelen geadviseerd om andere mensen op te zoeken, meer sociale contacten aan te gaan, vrijwilligerswerk te gaan doen om zo uit de cocon van de eenzaamheid te geraken. Voor veel mensen is dit genoeg, maar voor vele anderen niet omdat de eenzaamheid existentieel is en niet noodzakelijk sociaal.

Eenzaamheid is meer dan enkel een gebrek aan betekenisvolle sociale connecties. Eenzaamheid behoort uiteindelijk tot de menselijke conditie omdat ieder individu als het ware "gegooid" is in een bepaald gezin, in een bepaalde omgeving met bepaalde mogelijkheden en capaciteiten die enkel betrekking hebben op het Zelf. De verantwoordelijk om in deze omstandigheden ons leven te vormen is een verantwoordelijkheid die wij aan onszelf hebben; deze verantwoordelijkheid kan existentieel gezien niet gedeeld worden. Existentiële eenzaamheid is bestaans-eenzaamheid die tot uiting komt in grenssituaties, zoals verlies, anticipatie, grote verantwoordelijkheid, diep geluk, rouw en tijden van grote verandering. Existentiële eenzaamheid is het gevoel je zijnsvragen en zijnskwesties niet met een ander te kunnen delen en teruggeworpen te zijn op jezelf zonder te kunnen vluchten in een symbiose met de ander of met een ideaal. In een verontrustende situatie die het Zelf confronteert met de eigen kwetsbaarheid, bijvoorbeeld het verlies van een geliefd persoon, is existentiële eenzaamheid niet zeldzaam omdat het individu ook geconfronteerd wordt met de eigen sterfelijkheid en machteloosheid.

Dit bestaansinzicht is op bestaansniveau niet te delen met een ander omdat existentiële angst en onzekerheid alleen betrekking hebben op de eigen ervaring. Existentieel-psychologisch gezien is de existentieel eenzame mens die vragen stelt over de zin van het leven heel normaal: zijn vooronderstellingen over de werkelijkheid zijn weggeslagen doordat de sociale cohesie waarin hij zich veilig waande als een bubbel uit elkaar is gespat. De eenzaamheid die ervaren wordt moet men dan leren alleen te dragen.

Maar hoe onderscheidt sociale eenzaamheid zich nu van existentiële eenzaamheid?

Hiervoor verwijs ik u naar deel II.